14 maart 2024
Als Europa’s grootste private spoorgoederenvervoerder is Lineas zich ervan bewust dat klimaatverandering een wereldwijde uitdaging van vandaag is die een snelle en adequate reactie vereist. Met de hulp van Climact heeft Lineas een ambitieuze ESG-strategie ontwikkeld, inclusief een klimaatplan in lijn met Science-Based Targets (SBT’s).
Koolstofvoetafdruk
Om de indiening van wetenschappelijk onderbouwde doelstellingen bij het Science-Based Targets Initiative (SBTi) voor te bereiden, heeft Climact eerst de CO2-voetafdruk voor Lineas samengesteld voor het basisjaar 2021, volgens het Greenhouse Gas Protocol. Een van de grootste uitdagingen waarmee we werden geconfronteerd, was rekening houden met alle verschillende dochterondernemingen verspreid over meerdere Europese landen en elke bron van uitstoot binnen de scopes 1, 2 en 3 in rekening brengen. In scope 1 is het grootste deel van de uitstoot afkomstig van de dieseltreinmotoren, die rechtstreeks het gevolg zijn van de verbranding van fossiele brandstoffen. Voor scope 2 zijn de emissies voornamelijk gekoppeld aan de aankoop van elektriciteit voor elektrische locomotieven. Voor scope 3 dragen zowel diesel- als elektromotoren aanzienlijk bij door uitbestede diensten.
In lijn met de eisen van SBTi hebben we de volledige scope 3 emissies berekend, inclusief de emissies veroorzaakt door de fossiele brandstoffen die Lineas in het verslagjaar heeft getransporteerd.
Initiatief wetenschappelijk onderbouwde doelen
Climact heeft het validatiedossier voor de klimaatdoelstellingen van Lineas samengesteld en ingediend bij SBTi. Het is gebaseerd op de GHG Protocol – compliant carbon footprint inventaris. Als resultaat van het validatieproces met SBTi, verbindt Lineas zich ertoe :
- De absolute scope 1- en scope 2-broeikasgasemissies tegen 2030 met 42% verminderen ten opzichte van een basisjaar 2021.1
- De absolute scope 3 broeikasgasemissies van ingekochte goederen en diensten en brandstof- en energiegerelateerde activiteiten met 25% verminderen binnen hetzelfde tijdsbestek.
- De absolute scope 3 broeikasgasemissies van het gebruik van gedistribueerde maar niet verkochte fossiele brandstoffen met 42% verminderen binnen hetzelfde tijdsbestek.
- Dat 55% van haar leveranciers met betrekking tot emissies, waaronder upstream transport en distributie, tegen 2026 wetenschappelijk onderbouwde doelstellingen zullen hebben.
Goederenvervoerders per spoor staan voor een drievoudige uitdaging op het gebied van klimaat, wat deze ambitieuze doelstellingen extra inspirerend maakt:
- Enerzijds wordt verwacht dat ze hun vervoerde goederenvolume zullen verhogen om bij te dragen tot het koolstofvrij maken van het goederentransport. In België betekent dit volgens het overgangsmodel van CLIMACT een toename van de activiteit met 14% tussen 2022 en 2030 (en +52% tegen 2050), die wordt verklaard door een modale verschuiving van wegvervoer naar andere modaliteiten met een lagere klimaatimpact. Het goederenvervoer per spoor zou volgens onze simulaties een modaal aandeel bereiken van 13% in 2030 en 17% in 2050, vergeleken met 11% vandaag (zonder luchtvaart en zeevaart). Een dergelijke groei van de activiteiten vereist aanzienlijke investeringen in rollend materieel, infrastructuur en human resources in een uitdagend bedrijfsklimaat.
- Van spoorwegexploitanten wordt ook verwacht dat ze hun eigen impact op het klimaat verminderen ondanks de groei van de activiteit. Om precies te zijn betekent dit dat ze de absolute hoeveelheid broeikasgasemissies moeten verminderen in combinatie met een groeiende activiteit. Dit maakt hen koplopers in de klimaattransitie.
- Het type vervoerde producten is ook van cruciaal belang. In een overgangsscenariomoeten goederenvervoerders anticiperen op een herijking van hun bedrijfsmodel. Ze zullen kritisch moeten kijken naar welke producten ze willen vervoeren (bijv. fossiele brandstoffen – ja of nee?) en aan welke klanten ze diensten willen leveren.
De goedgekeurde doelstellingen van Lineas houden duidelijk rekening met deze drie uitdagingen.
Hulpmiddel voor analyse en bewaking van emissies
De treinmotoren zijn door hun eigen activiteiten of door gecontracteerde diensten de belangrijkste veroorzakers van de emissies van Lineas. Om meer inzicht te krijgen in de evolutie van deze uitstoot en de concentratie ervan, ontwikkelde Climact voor Lineas een analyse- en monitoringtool op maat. Hiermee kunnen ze het verschil in uitstoot van het ene jaar op het andere opsplitsen in drie componenten, per geografie:
- De evolutie van de vervoerde volumes in ton/km.
- De evolutie van de energie-efficiëntie, uitgedrukt als de hoeveelheid verbruikte energie per ton/km.
- De verandering in emissies per eenheid energie – of de emissiefactor.
Deze informatie is van vitaal belang om te begrijpen of de emissies veranderd zijn door een hogere verwerkingscapaciteit, een verandering in efficiëntie of een verandering in de gebruikte energievector. Door bijvoorbeeld over te schakelen van dieselmotoren op elektromotoren zal de uitstoot per ton/km drastisch verminderen.
Met deze tool kan Lineas hun uitstoot jaar na jaar controleren en nagaan of ze nog steeds op schema liggen om hun doelstellingen te halen.
Biobrandstoffen
Een van de opties om de uitstoot van de treinmotoren te verminderen is de overstap van conventionele fossiele brandstoffen – diesel – naar koolstofarme alternatieven zoals biobrandstoffen. Climact gaf deskundige begeleiding over verschillende soorten biobrandstoffen en hun mogelijke valkuilen.
Biobrandstoffen kunnen een hogere totale uitstoot hebben dan fossiele brandstoffen, afhankelijk van de grondstoffen en productiemethoden. Hoewel de directe emissies tijdens de verbranding (tank-to-wheel) worden gecompenseerd door de koolstof die wordt geabsorbeerd tijdens de groei van de biomassa (koolstofverwijdering), kan de totale uitstoot worden gedomineerd door well-to-tank factoren. Tot de emissies in de tankvaten behoren het transport en de verwerking van producten en de gevolgen van directe en indirecte veranderingen in landgebruik (LUC en ILUC). Het Regelgevingsteam van Climact heeft een uitgebreide studie uitgevoerd, waarin de richtlijnen van SBTi en het GHG-protocol werden vergeleken met de Belgische en Europese wetgeving. Deze studie zal Lineas helpen bij het vermijden van biobrandstoffen met een hoog ILUC-risico en aanbevelingen geven voor de aankoop van biobrandstoffen.
Op basis van dit onderzoek heeft Climact ook een tool ontwikkeld om de emissiereductie in scope 1 (tank-to-wheel) en scope 3 (well-to-tank) te berekenen op basis van de informatie die de leverancier van de biobrandstof in zijn Bewijs van Duurzaamheid geeft. Dit is in lijn met de Europese richtlijn voor hernieuwbare energie (RED-II).
Het Climact-team is er trots op deze diensten te hebben geleverd aan Lineas, een bedrijf dat een klimaatvriendelijk alternatief biedt voor wegtransport. Ondanks hun verwachte groei is Lineas vastbesloten om hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen in lijn met de wetenschappelijk onderbouwde doelstellingen.
Wil je meer weten? Neem contact op met onze expert Maarten Tytgat
mty@climact.com
Foto door Zoé de Meulemeester