De bouw- en vastgoedsector draagt aanzienlijk bij aan de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen en is goed voor 34% van het wereldwijde eindverbruik van energie. Gezien de aanzienlijke impact van deze sector is het terugdringen van zijn koolstofvoetafdruk essentieel om de klimaatdoelstellingen van de Overeenkomst van Parijs te halen en de opwarming van de aarde onder de 1,5°C te houden. (IEA, 2023)
Waarom is het essentieel om de bouwsector koolstofarm te maken?
Nieuwe gebouwen bevatten over het algemeen geavanceerde energie-efficiënte technologieën. Ongeveer 80% van het huidige gebouwenbestand zal echter nog steeds in gebruik zijn in 2050 (WEF, 2022), wat betekent dat het koolstofvrij maken van bestaande gebouwen van cruciaal belang is. Het renoveren en verbeteren van de energie-efficiëntie van deze bestaande gebouwen biedt een alternatief voor het bouwen van nieuwe gebouwen en vermindert de koolstofvoetafdruk van bouwmaterialen en -processen.
Daarnaast genereert de bouwsector ook vluchtige emissies, vooral door lekkages in koelsystemen. Het terugdringen van deze emissies is essentieel om netto nul te bereiken.
Door circulariteitsprincipes op te nemen in het ontwerp van gebouwen kan de koolstofuitstoot van materialen tegen 2050 met 38% worden verminderd, wat het belang onderstreept van het ontwerpen van duurzame gebouwen vandaag de dag. (Ellen Macarthur Stichting, 2020)
Decarbonisatiescenario’s in de bouwsector
Om de uitstoot van de sector te verminderen, worden twee belangrijke soorten ontkolingsscenario’s overwogen.
De belangrijkste uitdaging ligt in het vinden van een evenwicht tussen de noodzaak om de operationele energie-uitstoot te verminderen – door verbeterde isolatie, geavanceerde materialen en technologieën – en het feit dat deze zelfde materialen vaak de ingebedde koolstof verhogen, die ook moet worden verminderd. De keuze van materialen is dan ook een belangrijk element in dit traject.
1. Operationele emissies verminderen
Operationele emissies zijn afkomstig van de energie die wordt gebruikt om gebouwen te laten draaien, met name voor verwarming, koeling, verlichting en het aandrijven van apparatuur. Deze uitstoot kan worden verminderd door de energie-efficiëntie te verbeteren, hernieuwbare energiebronnen te gebruiken en energiebeheersystemen te optimaliseren.
2. Opgenomen koolstof verminderen
Opgenomen koolstof verwijst naar emissies die gedurende de hele levenscyclus van bouwmaterialen worden gegenereerd, van productie tot verwerking aan het einde van de levensduur. Dit type emissie is vooral belangrijk omdat het een aanzienlijk deel uitmaakt van de totale koolstofvoetafdruk van gebouwen.
Wet- en regelgeving
Regelgeving speelt een doorslaggevende rol bij het versnellen van het koolstofvrij maken van de bouwsector. In Europa leggen verschillende richtlijnen strenge normen op voor energie-efficiëntie en duurzaamheid in de bouwsector, waaronder de Europese Green Deal en de Richtlijn Energieprestatie Gebouwen (EPBD). Deze richtlijnen stimuleren de renovatie van gebouwen en de vermindering van operationele emissies door minimumnormen vast te stellen voor de energieprestaties van nieuwe en bestaande gebouwen.
Andere initiatieven, zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), verplichten bedrijven om hun broeikasgasemissies te rapporteren en hun inspanningen om deze te verminderen aan te tonen. Dit regelgevingskader moedigt spelers in de sector aan om koolstofarme bouwpraktijken toe te passen en de transparantie over hun milieueffecten te verbeteren. De EU Taxonomy ondersteunt ook meer transparantie op het gebied van groene investeringen, wat investeerders en financiële instellingen zal helpen om hun investeringen te richten op klimaatvriendelijke investeringen in gebouwen. Dit ondersteunt de doelstellingen van de Europese Unie op het gebied van klimaatneutraliteit en draagt bij aan het creëren van een duurzamere gebouwde omgeving.
Het koolstofvrij maken van de bouwsector vormt een grote uitdaging, maar ook een kans om de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Door de energie-efficiëntie te verbeteren, duurzame materialen te gebruiken en te voldoen aan wettelijke eisen, kunnen bouwbedrijven een sleutelrol spelen in de overgang naar een koolstofarme economie. De inzet van de sector, ondersteund door wetenschappelijk onderbouwde doelstellingen en een robuust regelgevend kader, is essentieel om duurzame steden en infrastructuur te creëren voor toekomstige generaties.
Klimaatrisico’s voor de bouwsector
De wereld is momenteel 1,2°C warmer dan het pre-industriële niveau (WMO, 2024). Ondanks versterkte mitigatie-inspanningen – de EU heeft de netto-uitstoot met 37% verminderd ten opzichte van 1990 (EU, 2024) – voorspellen zelfs de meest optimistische scenario’s een wereldwijde opwarming van minstens 1,5°C tegen 2030 (NGFS, 2024). België blijft niet gespaard van de klimaatverandering en warmt sneller op dan het wereldwijde gemiddelde.
Naarmate de temperaturen stijgen, worden extreme weersomstandigheden zoals hittegolven, hevige regenval en overstromingen frequenter en intenser. De bouwsector is bijzonder kwetsbaar voor deze risico’s, zoals overstromingen, droogte en verzakkingen, en draagt ook bij aan de verergering ervan door verstedelijking.
Naast fysieke risico’s biedt klimaatverandering zowel uitdagingen als kansen in verband met de overgang naar een koolstofarme economie. In overeenstemming met de Green Deal van de EU streeft België naar netto nul emissies tegen 2050, wat aanzienlijke reducties vereist in alle sectoren, inclusief gebouwen. Deze overgang brengt uitdagingen met zich mee, zoals wijzigingen in de regelgeving en de behoefte aan investeringen, maar biedt ook kansen voor energie-efficiënte en duurzame bouw, die de klimaatrisico’s kunnen beperken en de groei kunnen stimuleren.
Bron:
Initiatief Wetenschappelijk Gebaseerde Doelen. (n.d.). Bouwsector: Op wetenschap gebaseerde richtlijnen voor het stellen van doelen. https://sciencebasedtargets.org/resources/files/SBTi-Buildings-Sector-Explanatory-Document.pdf
Europese Commissie (EU, 2024). Voortgangsverslag EU-klimaatactie 2024. Opgehaald van https://climate.ec.europa.eu/document/download/d0671350-37f2-4bc4-88e8-088d0508fb03_en
Netwerk voor een groener financieel systeem (NGFS, 2024). NGFS langetermijnscenario’s voor centrale banken en toezichthouders. Retrieved from https://www.ngfs.net/sites/default/files/medias/documents/ngfs_scenarios_main_presentation.pdf
Wereld Meteorologische Organisatie (WMO, 2024). Staat van het Wereldklimaat 2023. Opgehaald van https://library.wmo.int/viewer/68835/download?file=1347_Global-statement-2023_en.pdf&type=pdf&navigator=1
Laatste nieuws & publicaties
-
News
SBTi blijft de meest robuuste manier om een op 1,5° afgestemde ambitie van een bedrijf aan te tonen
-
Industry and services
Waarom is het essentieel voor kmo’s om een klimaatstrategie te ontwikkelen?
-
Nieuws
Instabiele politieke context: welke invloed heeft dit op klimaatstrategieën van particuliere organisaties?