13 maart 2025
De Belgische energiestrategie evolueert, met grote verschuivingen in het nucleaire beleid. De laatste beslissingen over kernenergie van de Arizona-regering onder leiding van premier Bart De Wever kan de energietransitie van het land ingrijpend veranderen en zowel uitdagingen als kansen met zich meebrengen.
Nucleaire uitfasering… of niet?
- De regering is van plan om de levensduur van de reactoren Doel 4 en Tihange 3 tot 2045 – nog eens 10 jaar bovenop de eerder overeengekomen verlenging met Engie.
- Een grote beleidsverschuiving: de de wet op de uitfasering van kernenergie wordt ingetrokkenwaardoor de levensduur van alle bestaande reactoren (4 GW) kan worden verlengd.
- Verdubbeling van de nucleaire capaciteit? Minister van Energie Mathieu Bihet kondigde op de 4th van februari 2025 plannen aan om de kernenergiecapaciteit te verhogen van 4 GW naar 8 GWdoor de bouw van nieuwe reactoren te combineren met een verlenging van de levensduur.
Wat betekent dit voor de elektriciteitsmix?
Er waren duidelijke signalen nodig voor elektriciteitszekerheid
De Belgische netbeheerder Elia heeft de nood aan duidelijkheid op lange termijn over elektriciteitsopwekking in zijn recente Blauwdrukstudie voor 2035-2050. Uitbreiding van reactoren vergt grote investeringen met lange aanlooptijden, terwijl hernieuwbare energiebronnen en flexibiliteitsoplossingen (opslag, vraagrespons) een grote investering vergen. stabiel beleidskader om op te schalen.
Kernenergie alleen zal niet genoeg zijn
Als deze aankondigingen duidelijkheid brengen in de energiesector, zal het inzetten op kernenergie alleen niet voldoende zijn om op korte termijn aan de stijgende vraag naar elektriciteit te voldoen, waarschuwt Elia. Het tekort van 60 TWh aan elektriciteitsproductie dat in 2036 werd vastgesteld, kan worden verminderd door de levensduur van bestaande nucleaire eenheden te verlengen en door nieuwe te bouwen, zoals aangekondigd door de regering. Er zou echter een tekort van 30 TWh blijven bestaan, wat bijkomende maatregelen zal vergen zoals:
- Toegang krijgen tot niet-binnenlandse offshore, wat een potentieel van 15 TWh aan opwekking tegen 2036 oplevert. Deze hefboom bleek in de studie van Elia de meest kosteneffectieve en veerkrachtige oplossing te zijn;
- Verhoging van de installatiegraad van binnenlandse hernieuwbare energiebronnen, wat een potentieel van 9 TWh aan opwekking tegen 2036 oplevert. Deze toename zou extra om het NECP van België te halen en zou drastische inspanningen vergen, aangezien het installatiepercentage voor windenergie op land zou moeten worden verdubbeld, terwijl het installatiepercentage voor fotovoltaïsche zonne-energie met vier zou moeten toenemen. In Wallonië bijvoorbeeld moet de onshore wind- en zon-PV-capaciteit in de komende vijf jaar verdubbelen om de regionale doelstelling voor 2030 te halen;
- Maatregelen voor energie-efficiëntie inzetten, wat een potentiële vermindering van de vraag met 18 TWh tegen 2036 oplevert. Ongeveer 10 TWh kan worden verkregen door in te spelen op gedragsbeïnvloedende maatregelen: 5TWh daarvan kan worden verkregen met maatregelen die weinig inspanningen vergen (bijvoorbeeld door het verlagen van het instelpunt van de temperatuur, zoals tijdens de energiecrisis), terwijl de andere 5TWh veranderingen op langere termijn vereisen, zoals het verkleinen van de gemiddelde grootte van auto’s en woningen.
- Het verlengen van de levensduur van gasgestookte generatoren zou een potentieel van 15-30 TWh aan opwekking kunnen opleveren. De geproduceerde energie zou echter niet noodzakelijk koolstofneutraal zijn, waardoor de Belgische klimaatdoelstellingen in het gedrang zouden komen.
Hoe zit het met de rest van onze energiemix?
Het koolstofvrij maken van elektriciteit in België is een belangrijke uitdaging omdat het vragen oproept over zowel de middelen van België om koolstofneutraliteit te bereiken tegen 2050 als over energiezekerheidsstrategieën, die ervoor moeten zorgen dat het licht het hele jaar door blijft branden.
Toch is de energietransitie in België een uitdaging die veel verder gaat dan elektriciteit. Elektriciteit vertegenwoordigt immers slechts 18% van de eindvraag in 2023, terwijl de meeste energie die vandaag in België wordt verbruikt, afkomstig is van olieproducten (48% van de eindvraag naar energie) en aardgas (25% van de eindvraag naar energie, owaar nog aardgas voor elektriciteitsopwekking bij komt ) zoals aangetoond door Statbel.
Dit onderstreept het feit dat de energietransitie een systemische, op wetenschap gebaseerde aanpak-en niet alleen geïsoleerde beslissingen– en dat kijken naar het grote geheel cruciaal is.
—————————————————————————————————————
Op Climacthelpen we organisaties bij het ontwerpen en onderzoeken van robuuste transitiescenario’s met behulp van onze Trajecten Verkennerterwijl we de impact van energiesystemen analyseren met PyPSA-Eur, een open-source modelleertool.
Dus als je dat bent:
- Beoordelen hoe veranderend beleid de energiestrategie van uw organisatie kan beïnvloeden,
- Benieuwd welke energie-investeringen het beste aansluiten bij je klimaatdoelstellingen,
- Geïnteresseerd in het modelleren van de veerkracht van uw energiesysteem tegen toekomstige onzekerheden of
- Op zoek naar inzicht in de rol van hernieuwbare energiebronnen, kernenergie of waterstof in uw routekaart naar een koolstofarme economie of
- Benieuwd hoeveel flexibiliteitscapaciteit en infrastructuurversterkingen nodig zijn voor de energietransitie?
Begin hier met het verkennen van relevante decarbonatiescenario’s voor uw organisatie: www.pathwaysexplorer.org
Bronnen
De blauwdruk van het Belgische elektriciteitssysteem voor 2035-2050 door Elia Group – Issuu
https://economie.fgov.be/fr/publications/belgian-energy-data-overview-2