Routekaart naar klimaatneutraliteit voor de golfkartonindustrie

In een context waarin het bewustzijn en de verwachtingen van consumenten met betrekking tot verpakkingen toenemen en waarin klimaatverandering een grote zorg wordt, heeft de European Federation of Corrugated Board Manufacturers (FEFCO) CLIMACT opdracht gegeven een onderzoek uit te voeren naar het plan van de kartonsector om tegen het jaar 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit werk beantwoordt aan de Green Deal-doelstelling van de EU om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 met 80-95% te verminderen.

Deze ambitie heeft betrekking op de volledige koolstofvoetafdruk van de sector (scope 1 tot 3) en is erop gericht om met de hele waardeketen samen te werken om dit doel te bereiken (van wieg tot graf). Om de sector op een geloofwaardig pad naar klimaatneutraliteit te zetten, werd een Routekaart naar Klimaatneutraliteit ontwikkeld door Climact, in nauwe samenwerking met FEFCO en haar leden.

De routekaart beschrijft de belangrijkste mijlpalen, de meest plausibele scenario’s, de vereiste investeringen en de noodzakelijke beleidsmaatregelen om dit doel te bereiken.

In 2021 produceerde de Europese golfkartonindustrie 55,7 miljard m2 golfkarton. Als verpakkingsmateriaal scoort golfkarton sterk op verschillende duurzaamheidsdimensies, omdat het een zeer circulair en gemakkelijk te recyclen materiaal is. Wat klimaatverandering en broeikasgasemissies betreft, leiden de productie, het transport en de verwerking aan het einde van de levenscyclus van golfkartonnen verpakkingen tot broeikasgasemissies en -verwijderingen in verschillende stappen van de toeleveringsketen. In 2020 bedroeg de totale koolstofvoetafdruk 491 kg CO2 eq. per geproduceerde ton.

Als we kijken naar de verschillende emissiebronnen in de toeleveringsketen, dan zijn de upstreamemissies van de papierproductie veruit de grootste bron van broeikasgasemissies (55%), gevolgd door het eigen energieverbruik van de sector (20%), upstreamtransport (10%) en verbranding aan het einde van de levenscyclus (15%, voornamelijk biogene emissies). Bij benadering bedroeg de totale koolstofvoetafdruk van de sector 11,5 miljoen ton CO2 eq. in 2020.

De productie van de sector zal naar verwachting toenemen gezien de sociaaleconomische en demografische veranderingen en de groeiende marktvraag. Zonder extra inspanningen zou de voetafdruk van de sector hierdoor kunnen toenemen tot 17,6 Mt CO2 eq. in 2050. De sector heeft echter de ambitie om zijn totale koolstofvoetafdruk te verkleinen en uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te zijn. Het realiseren van deze ambitie zal aanzienlijke inspanningen vergen – zowel van de sector als van zijn leveranciers en klanten – op drie vlakken:

• De materiaalefficiëntie en circulariteit van de sector kunnen verder worden verbeterd. Dit kan de voetafdruk van de sector verminderen met 3,3 Mt CO2 eq. (of 19%) in 2050 vergeleken met Business As Usual (BAU).

• De sector kan zijn energie-efficiëntie verder verbeteren en zijn energiemix koolstofarm maken.
  Dit zou de voetafdruk van de sector in 2050 met nog eens 2,8 Mt CO2 eq. (of 16%) verminderen ten opzichte van BAU.

• Het grootste deel van de reducties zal echter stroomopwaarts moeten worden gerealiseerd, en in het bijzonder door het verminderen van de klimaatvoetafdruk van de papierproductie. Als de papiersector zijn (fossiele) koolstofvoetafdruk tegen 2050 met -80% vermindert (in overeenstemming met de CEPI-routekaart), zou de golfkartonsector klimaatneutraal kunnen worden. Als de papiersector zijn fossiele emissies volledig afbouwt, kan de golfkartonsector zelfs klimaatneutraal worden.

Wat het energieverbruik betreft, zouden verbeteringen in materiaal- en energie-efficiëntie het energieverbruik aanzienlijk kunnen verminderen. Hierdoor kan de sector zijn energieverbruik met 22% verminderen, zelfs als de productie met 45% toeneemt. Maar zelfs met een vermindering van het energieverbruik zou de uitvoering van de routekaart de vraag naar klimaatneutrale energiedragers, zoals hernieuwbare elektriciteit en biobrandstoffen, aanzienlijk doen toenemen.

De ambities van de routekaart Klimaatneutraliteit van de golfkartonsector kunnen alleen worden gerealiseerd als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan.

• Ten eerste, aangezien de golfkartonsector aanzienlijke investeringen zal moeten doen om klimaatneutraal te worden (in het bijzonder om zijn energie-efficiëntie te verbeteren en zijn energievoorziening koolstofvrij te maken), is er een stabiel en voorspelbaar regelgevend kader nodig om investeringen in elektrische boilers en brandstofomschakeling te ondersteunen en te sturen.
• Ten tweede zal, ondanks ambitieuze verbeteringen van de energie-efficiëntie, het bereiken van klimaatneutraliteit de vraag van de sector naar klimaatneutrale energiedragers aanzienlijk doen toenemen. Daarom moeten beleidsmakers maatregelen nemen om te zorgen voor een toereikend, zeker en betaalbaar aanbod van koolstofneutrale energiedragers.
• Bovendien moet de bestaande energie-infrastructuur worden versterkt en uitgebreid.
• Ten slotte, aangezien het grootste deel van de koolstofvoetafdruk van golfkarton afkomstig is van indirecte emissies binnen de waardeketen, zijn er belangrijke beleidsmaatregelen nodig om de kwaliteit van afvalstromen te verbeteren en de papier- en transportindustrie koolstofvrij te maken.

Door de (fossiele) koolstofvoetafdruk van de papiersector tegen 2050 met 80% te verminderen (in overeenstemming met de huidige routekaart voor de papierindustrie) kan de golfkartonsector klimaatneutraal worden.